Zapomniany pomnik bł. Jana Bosko

przed kościołem parafialnym na Zasaniu

Piotr Michalski

W listopadzie 2019 roku minęło 90 lat od budowy i poświęcenia pierwszego w Polsce pomnika założyciela Zgromadzenia Salezjańskiego. Wydarzenie to miało miejsce w trakcie kilkudniowych obchodów ku czci błogosławionego Jana Bosko, które w Przemyślu zorganizowano w dniach od 9 do 12 listopada.

Pomnik przed kościołem powstał z inicjatywy ks. Jana Świerca, ówczesnego dyrektora salezjańskiego domu zakonnego w Przemyślu. Przed planowanymi uroczystościami wyremontowany został fragment ulicy Salezjańskiej, a w ramach prac wykończeniowych przed wejściem do kościoła powstał taras z balustradą, pośrodku którego stanął pomnik bł. Jana Bosko. Niestety, w wyniku działań wojennych, w czerwcu 1941 roku,  pomnik uległ uszkodzeniu i następnie został rozebrany.

Mało kto dzisiaj wie jak pomnik ten  wyglądał, ponieważ uległ zniszczeniu w czasie działań II wojny światowej. Na podstawie informacji zanotowanej w kronice domu zakonnego w Przemyślu wykonanie pomnika zlecono panu Karczmarczykowi. Przeglądając starą prasę można odszukać reklamy Pracowni Rzeźbiarskiej Pawła Karczmarczyka funkcjonującej  w Przemyślu przy ulicy Wybrzeże Cesarza Franciszka Józefa nr 12. Reklama tej pracowni zamieszczona została między innymi w „Echu Przemyskim” nr 25 z dnia 28 marca 1909 r.

 

 

Pomnik odlany z betonu stał na schodach przed głównym wejściem do kościoła. Część figuralna przedstawiała błogosławionego ks. Jana Bosko w otoczeniu grupy wychowanków. Na cokole umieszczona została marmurowa tablica z złotym napisem o treści:

„O BŁOGOSŁAWIONY JANIE BOSKO OJCZE SIEROT, OPIEKUNIE MŁODZIEŻY MÓDL SIĘ ZA NAMI”.

10 listopada 1929 r. w trakcie drugiego dnia uroczystości ówczesny Ordynariusz Diecezji Przemyskiej ks. biskup Anatol Nowak dokonał odsłonięcia i poświęcenia tego pomnika. Po odsłonięciu do zgromadzonych przemówił ks Jan Świerc, który wówczas pełnił funkcję dyrektora wspólnoty salezjańskiej. W przemówieniu dziękował wszystkim, którzy swoją ofiarnością wspierają dzieło błogosławionego ks. Jana Bosko.

Goście na uroczystości beatyfikacji ks. Bosko 1929r. Fotografia pochodząca z Archiwum Kościoła i Zakładu Salezjańskiego w Przemyślu. Reprodukcja – P. Michalski.

Program uroczystości ku czci Błogosławionego Jana Bosko w kościele XX. Salezjanów na Zasaniu zamieszczony został w 45 numerze „Ziemi Przemyskiej” z dnia 9 listopada 1929 w rubryce „Kronika”, który przytaczam poniżej:

… Sobota 9 listopada br. Godz. 16.30 – Poświęcenie obrazu błogosławionego Jana Bosko – Nieszpory – Po nieszporach procesja do Katedry po relikwie błogosławionego. Przeniesienie relikwii – Kazanie – Błogosławieństwo.

Niedziela10 listopada br. Godz. 6.30 – Prymarja. Godz. 8 – Msza św. z Komunią generalną. Godz. 9 – Wotywa. Godz. 9.30 – Poświęcenie statuy św. Józefa umieszczonej na nowozbudowanym portalu Kościoła – Odsłonięcie i poświęcenie pomnika błogosławionego Jana Bosko. Godz. 10.30  – Suma pontyfikalna celebrowana przez J. E. .  Ks. Arcybiskupa Twardowskiego Metropolitę Lwowskiego – Kazanie wygłosi  Ks. Prałat Momidłowski. Godz. 16 – Nieszpory – Kazanie wygłosi Ks. Proboszcz Symior. Godz. 19.30 – Uroczysta Akademja w sali zakladowej.

Poniedzialek 11 listopada br. Od godz. 6-tej Msze św. bez przerwy. Godz. 9 – Suma pontyfikalna celebrowana przez J. E. Ks. Biskupa Fischera – Kazanie wygłosi Ks. prof. Biernat. Godz. 18 – Nieszpory – Kazanie wygłosi Ks. kanonik Sandałwski.

Wtorek 12 listopada br. Od godz. 6-tej Msze św. bez przerwy. Godz. 10 – Suma pontyfikalna celebrowana przez J. E. Ks. Biskupa Kocyłowskiego w obrz. gr. kat. Godz. 18 – Nieszpory – Kazanie wygłosi Ks. Prałat Momidłowski. Konkluzji z uroczystym „Te Deum” dokona J.E. Ks. Biskup Nowak…

***

Poniżej przytaczam opis przebiegu uroczystości zamieszczony w artykule zatytułowanym „Hołd Przemyśla Błogosławionemu Janowi BOSKO”, który opublikowano w 46 numerze „Ziemi Przemyskiej” z dnia 16 listopada 1929 roku.

 

 

… Z szeregu błogosławionych wyniesionych tego roku, przez Kościół Święty  na wyżyny ołtarzy, najgłośniejszym echem odbiła się w świecie katoIickim beatyfikacja fundatora Zgromadzenia Salezjanskiego X. Jana Bosko. Po wspaniałych uroczystościach w Rzymie  i rodzinnem mieście Turynie, wszędzie gdzie Salezjanie mają swe siedziby, bł. J. Bosko stał się od chwili beatyfikacji szczególniejszym przedmiotem zbożnego kultu i czci wiernych. Miasta polskie jak: Warszawa, Kraków, Wilno, Łódź, Kielce i Oświęcim, były W ostatnich miesiącach świadkami żywiołowych obchodów urządzanych ku czci Błogosławionego. Ostatnio katolicki Przemyśl, niezwykle uroczystym triduum uczcił godnie tego wielkiego kapłana i genialnego wychowawcę ostatnich czasów.

 

Uroczystości rozpoczęły się przeniesieniem relikwii bł. J. Bosko z katedry do kościoła XX. Salezjanów na Zasaniu. Z chwalebnymi szczątkami Błogosławionego przesunęła się w majestatycznej ciszy jesiennego wieczoru, iluminowanymi ulicami miasta imponująca procesja. Wśród bicia wszystkich dzwonów, przy dźwiękach orkiestr i wtórze pieśni tysięcznych tłumów, w niezmiernie długim pochodzie otwartym przez muzykę i kompanię honorową 5 pułku strzelców podhalańskich przewijały się szeregi młodzieży z internatów i szkół miejskich, szły organizacje społeczne i zastęp sokoli ze sztandarami, bractwa i stowarzyszenia dobroczynne, wychowankowie zakładów salezjańskich, alumni seminarjum duch. ob. łac. władze cywilne i wojskowe, a tuż obok relikwiarza całe duchowieństwo miejscowe z najdostojn. ks.ks. biskupami na czele. Mitratów tylko, prałatów, kanoników i innych dostojników obrz. greckiego nie można się było dopatrzyć w tym hołdowniczym zastępie dla Męża którego wszystkie narody kulturalne mają w wielkiej czci i poważaniu. Widzom i uczestnikom tej procesji, wyryło się  w duszy niezapomniane wrażenie. Niedzielne uroczystości zaszczycił swą obecnością Jego excel. X. Metropolita Lwowski  bp. Twardowski. Od rana tłumy zbierały się przed kościołem XX. Salezjanów, który otrzymał nową artystycznie wykonaną w angielskim białym cemencie fasadę – ażeby być świadkami odsłonięcia pierwszego pomnika X. Bosko na ziemi polskiej. Wspaniale rzeźbiona grupa wyobrażająca X. Bosko w otoczeniu 3-ch chłopców odsłonięta przez X. bp. Nowaka wywołała szczery zachwyt u licznie zebranej publiczności. Na sumie pontyfikowanej odprawianej przez ks. bp. Twardowskiego, wobec przedstawicieli władz samorządowych, generalicji, korpusu oficerskiego i wiernych wypełniających po brzegi świątynię płomienne kazanie o Błogosławionym wygłosił złotousty kaznodzieja X. prof. Momidłowski.

Akademja wieczorna na której literat X. Harasim Salezjanin wygłosił niezmiernie interesujący odczyt o X. Bosko jako wielkim wychowawcy, mogła zaledwie część wybrańców pomieścić na  obszernej sali zakładowej. W drugim dniu triduum celebrę uroczystości odprawił X. bp.Fischer, a w ostatnim zaś w miejsce X. bp. Kocyłowskiego X.prałat Tomaka. W czasie tych 3 dniowych uroczystości, przed obrazem Błogosławionego oświeconym rzęsiście girlandą elektrycznych lamp od wczesnego rana po późne godziny w wieczór przesuwały się rzesze wiernych, a wszystkie nabożeństwa ranne czy wieczorne wypełniały szczelnie świątynię. Konkluzja w czasie której znów wstrząsnął słuchaczami niezrównany ks. prof. Momidłowski – kazaniem o wielkości bł. J. Bosko zakończona procesją prowadzoną przez ks. bp. Nowaka, zamknęła te dni tak piękne, które tyle wrażeń miłych dały nie tylko parafianom zasańskim ale i całe katolickie społeczeństwo przemyskie orzeźwiły duchowo i religijnie…

***

Z przytoczonego opisu wynika, że uroczyste obchody ku czci błogosławionego Jana Bosko w Przemyślu były dużym wydarzeniem i przeżyciem religijnym w mieście. W trakcie uroczystości wykonana została fotografia przechowywana w Archiwum Kościoła i Zakładu Salezjańskiego w Przemyślu, na której widoczny jest pomnik oraz grupa zaproszonych gości uroczystości beatyfikacyjnych. Fotografia została wykonana przez działającego w Przemyślu fotografa Oskara Morawetza o czym świadczy wytłaczana sygnatura umieszczona na paspartu.
Dziś wędrując ulicą Świętego Jana Nepomucena pierwszego pomnika ks. Jana Bosko na ziemiach polskich zobaczyć nie możemy, a o jego istnieniu świadczą jedynie nieliczne archiwalne zdjęcia. W tym miejscu chciałbym podziękować ks. Bogdanowi Nowakowi, dyrektorowi salezjańskiego domu zakonnego w Przemyślu za udostępnienie fotografii do publikacji.

Piotr Michalski

CIEKAWOSTKI HISTORYCZNE: pozostałe posty