Ciekawostki historyczne/Tematy ukraińskie

Ruski (Ukraiński) Instytut dla Dziewcząt w Przemyślu

Areta Kovalska (Chicago / Lviv)

Po objęciu władzy przez Austrię Przemyśl stał się ważnym ukraińskim ośrodkiem politycznym, kulturalnym, religijnym i edukacyjnym. W latach 80. XIX wieku miasto stało się drugim po Lwowie ośrodkiem ukraińskiego szkolnictwa średniego w Galicji. Mieściło się tu wiele szkół zawodowych, podstawowych i internatów, jak również Greckokatolickie Seminarium Duchowne, dwujęzyczne seminarium nauczycielskie dla kobiet oraz Ruski Instytut dla Dziewcząt.

Ruski Instytut dla Dziewcząt w Przemyślu powstał na bazie bursy dla dziewcząt założonej w 1881 roku przez Ruskie Towarzystwo Obrządku Katolickiego. W ciągu następnych kilku lat Towarzystwo przekształciło się w Ruski Instytut dla Dziewcząt w Przemyślu (1888-1912 przyp.red.), a ostatecznie w Ukraiński Instytut dla Dziewcząt w Przemyślu.

Zgodnie ze statutem patronem instytutu był biskup przemyski obrządku grekokatolickiego, a Kapituła miała stałego delegata w zarządzie Towarzystwa. W 1888 roku społeczność Rusińska kupiła ziemię przy ulicy Tatarskiej (a nie Basztowej – przyp. red.), na której później zbudowano nowoczesny budynek dla Instytutu. 7 października 1893 roku odbyła się ceremonia wmurowania kamienia węgielnego.

2b Ruski Instytut dla dziewczat i klasztor

W czerwcu 1895 roku wystosowano apel do społeczności Rusińskiej zachęcający dziewczęta do zapisywania się do szkoły. Pierwszym dyrektorem instytutu była Maria Prymiwna.

Encyklopedia Ukrainy podaje, że Ukraiński Instytut dla Dziewcząt był „szkołą średnią dla młodych dziewcząt utrzymywaną ze środków prywatnych, w której prowadzono edukację w języku ukraińskim. Został otwarty w 1895 roku; w 1903 roku wyższe oddziały instytutu przekształcono w liceum, a w 1920 roku w gimnazjum.

Szkoła szczyciła się nadmuchowym centralnym ogrzewaniem (pierwszym tego typu w Europie Wschodniej), kortem tenisowym, dużą biblioteką i ogromnym trzypiętrowym budynkiem. Założona przez rodziców i duchowieństwo, miała zapewnić ukraińskim kobietom możliwość zdobycia wykształcenia średniego w celu przygotowania ich do przyjęcia na uniwersytet lub do instytutu kształcącego nauczycieli. W szkole uczyło się około 250 uczennic. Zatrudniała żeńskich i męskich pracowników wydziału i szczyciła się swoimi postępowymi sposobami nauczania, które obejmowały sport, języki obce i nauki ścisłe. Szkoła została zamknięta po zajęciu miasta przez władze radzieckie w 1939 roku.”

1931. W klasie z artystką Oleną Kulczycką.

W skład wykwalifikowanego zespołu profesorskiego wchodziły wybitne postaci, takie jak; Hryhorij Cehłynski (ukraiński polityk, działacz społeczny i gospodarczy, pedagog, poseł do austriackiej Rady Państwa – przyp. red), Seweryn Zarycki (profesor, wykładowca gimnazjalny – przyp.red.), historyk i mąż stanu Mychajło Hruszewski, Wołodymyr Kocowski (doktor filozofii, nauczyciel akademicki – przyp. red.),a także malarki – siostry Ołena i Olga Kulczyckie.

Studenci mieli opiekę medyczną i działali w stowarzyszeniach sportowych, kulturalnych i edukacyjnych, w szczególności w organizacji harcerskiej Plast.

Fotografie rodzinne

Moja babcia studiowała w Instytucie na początku lat 30-tych i na szczęście zachowało się kilka fotografii z jej czasów. Te obrazy dają nam wgląd w codzienne życie uczniów.