TEMATY GALICYJSKIE Pogrzeb Marii Konopnickiej czyli patriotyczna manifestacja tysięcy osób we Lwowie Maria Konopnicka na fotografii z około 1897 (domena publiczna) 115 lat temu, we wrześniu 1910 roku, schorowana poetka…
HISTORIE Z LAMUSA Przemyskie obchody pięćsetnej rocznicy bitwy pod Grunwaldem (20-30 października 1910 roku) Andrzej Koperski Polacy po dziesiątkach lat niewoli pod zaborami Rosji, Prus i Austrii, po stłumionych powstaniach…
Czasy I Rzeczpospolitej Lisowczycy Okrutni i waleczni polscy elearzy * Lucjan Fac Co to za szyk wojowników w wysokich, z głowy wiszących czapkach, opiętych płaszczach z szerokimi kołnierzami, ciasnych różnobarwnych…
HISTORIE Z LAMUSA Drugi Kongres Mariański Przemyśl, 26-28 sierpnia 1911 roku II Kongres Mariański odbył się w Przemyślu w dniach 26-28 sierpnia 1911 roku. Krakowska prasa pisała: „Siedem lat…
POSTACIE Z HISTORII Tadeusz Pawlikowski jako dyrektor teatru we Lwowie Tadeusz Pawlikowski, syn Heleny z Dzieduszyckich i Mieczysława, urodził się 9 listopada 1861 w Medyce. Jego dziad, Gwalbert Józef, założył…
POSTACIE Z HISTORII / TEMATY ŻYDOWSKIE Jubileusz pracy Jakuba Baumgartena i nauczanie religii mojżeszowej w przemyskich szkołach Wydaje się, że w powszechnej świadomości panuje przekonanie, iż w okresie autonomii galicyjskiej…
WĘDRÓWKI PO GALICJI Na letniskach w Galicji w 1904 roku Jaremcze, Mikuliczyn, Worochta, Żabie (cz. II) W pierwszych latach XX wieku coraz bardziej popularne stawały się wśród mieszkańców Galicji karpackie…
WĘDRÓWKI PO GALICJI Na letniskach w Galicji w 1904 roku Jaremcze, Mikuliczyn, Worochta, Żabie (cz. I) Końcem XIX wieku i początkiem wieku XX coraz bardziej popularne stawały się wśród mieszkańców…
OBRAZKI Z MIASTA Domy uciech, szulernie i tragedie miłosne czyli ciemna strona miasta (Przemyśl 1904 r.) Jest rzeczą chyba oczywistą, że w mieście takim jak Przemyśl, który prawie wszyscy…
CZASY II RZECZPOSPOLITEJ Spółdzielnia Spożywców 38 Pułku Strzelców Lwowskich w Przemyślu ANNA DURKACZ-FOREMSKA W Polsce rozwój Spółdzielczości Wojskowej przypada na 1918 r., kiedy to w Warszawie powstaje „Warszawskie Stowarzyszenie…
Czasy I Rzeczpospolitej Burzliwe dzieje klucza rybotyckiego … czyli nie tylko o Diable Stadnickim Dzieje Rybotycz i sąsiadujących z nią wsi, przynajmniej w XVII wieku, to historia wzięta rodem z…
TEMATY GALICYJSKIE Obchody 1-go i 3-go Maja w dawnej Galicji czyli całkiem inne czasy Dzisiejsze “majówki” nie były znane ludności Galicji 120 lat temu. Wprawdzie uroczystości oraz zgromadzenia wszelakie odbywały…
CZASY II RZECZPOSPOLITEJ Przemyskie obchody ku czci Bolesława Chrobrego w 1925 roku * Andrzej Koperski Przemyśl ma szczególne powody, aby po wiekach oddać hołd pierwszemu królowi Polski. To Bolesław…
OBRAZKI Z MIASTA Przemyska publiczność teatralna, testament Mieczysława Pawlikowskiego oraz inne doniesienia prasowe (luty 1904 r.) Przemyski luty 1904 roku nie odznaczał sie niczym szczególnym. Wprawdzie Józef Wolak, 4-letni…
TEMATY GALICYJSKIE Wielkanoc w dawnej Polsce i Galicji czyli trochę zapomniane zwyczaje Niedziela Palmowa, rozpoczynająca Wielki Tydzień, to czas liturgicznego przypomnienia triumfalnego wjazdu Jezusa Chrystusa do Jerozolimy. W dniu tym…
POSTACIE Z HISTORII Artur Malawski (1904-1957) kompozytor z Przemyśla Anna Durkacz-Foremska Artur Malawski urodził się 4 lipca 1904 r. w Przemyślu, a ochrzczono go już 31 lipca w kościele katedralnym.…
POSTACIE z HISTORII Leon Sapieha, goryle i kły słonia czyli safari w Kongu Belgijskim Leon Sapieha urodził 19 grudnia 1883 r. w Krasiczynie, jako syn Władysława i Elżbiety z Potulickich Sapiehów. …
OBRAZKI Z MIASTA O powstańcach, szpitalu żydowskim i Mieczysławie Pawlikowskim . (styczeń 1904 roku) W ramach cyklu materiałów pt. OBRAZKI Z MIASTA, sięgamy dzisiaj do notatek prasowych ze stycznia…
LWÓW – miasto i ludzie Życie w zaułkach Lwowa czyli spotkanie z lwowskim batjarem Kim był lwowski batjar? Skąd ta nazwa i co zasadniczo oznacza? Stanisław Wasylewski, w swojej książce…
WSPOMNIENIA / II RZECZPOSPOLITA Piękna pani Sontag Z historii pewnej mieszczańskiej rodziny * Anna Strońska Regnum Galiciae, districtus Premisliensis figuruje na metryce mojej matki. A ja urodzę się w Przemyślu…
LWÓW – miasto i ludzie Wędrówki po Lwowie końca XIX wieku. Miasto i jego mieszkańcy Dzięki zachowanym starym fotografiom, możemy spojrzeć na życie Lwowa pod koniec XIX wieku, na jego…
PRZEMYSKIE OKOLICE Książęcy zamek w Krasiczynie nad Sanem (w Galicyi, w cyrkule przemyskim) Przedstawiamy dziś Państwu dwa szkice historyczne o krasiczyńskim zamku i jego właścicielach. Pochodzą one z połowy…
OBRAZKI Z MIASTA Przemyśl w Galicyi, nad Sanem * Obrazek historyczny z 1838 roku Nie często możemy znaleźć opisy historyczne miasta Przemyśla skreślone w pierwszej połowie XIX wieku. Do takich…
HABSBURGOWIE „Miałam zostać cesarzową” (cz.II) Romans arcyksiężnej Stefanii i dwa pogrzeby Okres niemal dziesięciu lat, jaki upłynęły od zawarciu małżeństwa z Rudolfem (10. V. 1881 r.), do chwili jego śmierci,…
HABSBURGOWIE „Miałam zostać cesarzową” (cz.I) Stefania Koburg – belgijska księżniczka Życie Stefani Klotyldy Korburg, która w 1887 roku wraz z mężem arcyksięciem Rudolfem odwiedziła Galicję, nie należało do najszęśliwszych. Już…
TEMATY GALICYJSKIE Z podróży arcyksięcia Rudolfa po Galicji (cz.I) Wizyta w Krakowie i zakochana Stefania Niewiele jest tak romantycznych i budzących wielkie emocje wydarzeń z czasów gdy panował nam najjaśniejszy…
HABSBURGOWIE Arcyksiążę Rudolf i tragiczne skutki małżeńskiej niewierności * Znakomita większość historyków jest zgodna, iż bezpośrednią przyczyną wybuchu I wojny światowej było zastrzelenie – arcyksięcia Franciszka Ferdynanda, który po śmierci…
Czasy I Rzeczpospolitej Jak wnuczka Andrzeja Maksymiliana Fredry muzułmanina poślubiła Fredrowie herbu Bończa to ród stary i dla ziemi przemyskiej wielce zasłużony. Wywodzą się oni ze wsi Pleszowice, stąd też,…
Czasy I Rzeczpospolitej Infamiści i banici czyli polska szlachta wyjęta spod prawa * Marcin Duma W systemie prawnym Rzeczypospolitej Obojga Narodów infamia była jedną z najcięższych kar, jaką stosowano wobec…
Czasy I Rzeczpospolitej Trzej panowie Krasiccy czyli Stanisław Krasicki i jego dwaj synowie O braciach Krasickich – Marcinie i Jerzym – w ten czy inny sposób słyszał niemal każdy. Niekoniecznie…
OBRAZKI Z MIASTA „Przemyśl najczyściejszem miastem Galicji” (cz. II) … czyli kupa błota i felerne studnie W pierwszej części materiału pt. „Przemyśl najczyściejszem miastem w Galicji” przywołaliśmy obszerny fragment z …
OBRAZKI Z MIASTA „Przemyśl najczyściejszem miastem Galicyi” (cz. I) … czyli zwierzchność wobec smrodu w 1885 roku Końcem XIX wieku pojawiło się w Przemyślu kilka tytułów prasowych, wśród których, drugim…
Ciekawostki historyczne Przemyskie „Fredreum” nie takie znów stare … czyli pięćdziesiąt lat komedii pomyłek Czasami się zdarza, że poszukując różnych materiałów historycznych, natrafiamy na informacje, które w pierwszej chwili…
WĘDRÓWKI po Galicji> Śladami dawnych dworów i pałaców (2) Pałac w Pustomytach k/ Lwowa oraz zapomniany zakład kąpielowy W ślad za przedwojennym tygodnikiem „Światowid”, postanowiliśmy podążyć szlakiem galicyjskich dworów i…
WĘDRÓWKI po Galicji > Śladami dawnych dworów i pałaców (1) Lubień Wielki k/ Gródka posiadłość Humieckich, Jabłonowskich i Brunickich „Przed wojną jeszcze trudno było wyobrazić sobie wieś bez dworu -…
WĘDRÓWKI PO GALICJI Kościoły i cerkwie Galicji spalone w czasie I Wojny Światowej * Szkody, jakie zrządziła wojna w kraju naszym, nie tak prędko zostaną jeszcze dokładnie zarejestrowane, pod wielu…
PRZEMYSKIE OKOLICE Grekokatolicka cerkiew parafialna p.w. św. Dymitra w Piątkowej Najstarsza fotografia cerkwi z Piątkowej jaką znaleźliśmy pochodzi z krakowskich “Nowości Illustrowanych” (nr 26/1910) i towarzyszy jej dość niespodziewany…
WĘDRÓWKI PO GALICJI Pociągiem ze Stanisławowa do Worochty * czyli powitanie Huculszczyzny Kiedy po kilkugodzinnej, nudnej wegetacji w wagonie, zatrzymujemy się nareszcie w Stanisławowie, pasażer i lokomotywa czują się mocno…
LWÓW – miasto i ludzie Budowle i widoki dawnego Lwowa Alfreda Kamienobrodzkiego Alfred Kamienobrodzki herbu Rogala (1844-1922) malarz akwarelista, budowniczy i architekt, urodził się 10 marca 1844 r. w Tarnowie.…
Postacie z historii Dr Ludwik Grosfeld – adwokat, społecznik i polityk rodem z Przemyśla* Ludwik Otto Grosfeld, urodził się 26 października 1889 r. w Przemyślu, w rodzinie żydowskiego kupca, ajenta…
WĘDRÓWKI PO GALICJI Granica w Brodach na krańcach Monarchii Habsburskiej W 1772 roku miasto Brody stało się częścią monarchii habsburskiej jako miasto graniczne Korony Galicji i Lodomerii. Sama granica przebiegała…
HABSBURGOWIE Bożonarodzeniowa choinka Habsburgów albo problemy zwykłych ludzi Odświętnie udekorowana choinka jest dziś najważniejszym symbolem Bożego Narodzenia. Podobnie było w katolickim domu Habsburgów, choć tradycja ta była stosunkowo świeża i…
CIEKAWOSTKI HISTORYCZNE Niezwykła historia bizantyjskiej gemmy z przemyskiego muzeum Jacek Błoński Jednym z najcenniejszych eksponatów w zbiorach polskich i europejskich muzeów jest niewielka gemma bizantyjska na co dzień eksponowana w…
II Wojna Światowa Afisze śmierci i pierwsza egzekucja Przemyśl, listopad 1943 rok* Marcin Duma 29 listopada 2023 roku minęło równo 80 lat od pierwszej egzekucji, jaka została dokonana w Przemyślu…
Postacie z historii Dowódca Orląt Lwowskich – brygadier Czesław Mączyński z Kaszyc pod Przemyślem Lucjan Fac Chlubną, zaszczytną miał kartę w dziejach niepodległej Rzeczypospolitej Polskiej. Czy w czasie wojen kozackich,…
Czasy II Rzeczpospolitej Z historii pomnika Orląt Przemyskich (cz.I) Trudne początki … czyli wszystko szło jak po grudzie Za nami 11 listopada i przypadająca również na ten dzień 85 rocznica…
CZASY I RZECZPOSPOLITEJ Krwawy pogrzeb czyli jak Murzyn szablą w Przemyślu wywijał Fakt, że murzyńscy niewolnicy zaczęli pojawiać się w XVI-wiecznej Polsce może zdziwić zapewne wielu. W przeciwieństwie do swoich…
Postacie z historii Jan Chryzostom Zachariasiewicz Poeta, pisarz, dziennikarz, spiskowiec, więzień polityczny Piotr Haszczyn Przypadająca w tym roku 200 rocznica urodzin Jana Chryzostoma Zachariasiewicza jest dobrą okazją, by przypomnieć tego…
PRZEMYSKIE OKOLICE Medyka w Galicji 1840 roku czyli o słynnym ogrodzie i historycznych pamiątkach * Majątek Medyka do 2. poł. XVIII w. stanowił własność Antoniego Lubomirskiego i Zofii z…
Tematy żydowskie Stary cmentarz żydowski we Lwowie Zapomniany pomnik * Stary cmentarz żydowski we Lwowie jest położony na działce ograniczonej ulicami: Rappaporta, Kleparowską, Browarną i Bazarną. Ignacy Schiper w 1938 r.…
OBRAZKI Z MIASTA Nieco o Przemyślu w 1897 roku – pierwszy zakład hydropatyczny i kłopoty z „lekkimi dziewczętami” (cz. II) Jest rok 1897. Wraz z pojawianiem się nowych domów, pojawiają…
OBRAZKI Z MIASTA Nieco o Przemyślu w 1897 roku – „gnojnik” na Bramie i wielkomiejska Franciszkańska (cz. I) Jest rok 1897. Rok wcześniej, Przemyśl odwiedził Najjaśniejszy Pan – cesarz Franciszek…
HABSBURGOWIE Wielki Czwartek na dworze Habsburgów czyli ceremonia obmycia stóp przez cesarza Ze wszystkich świąt kościelnych najuroczyściej obchodzona była w Polsce Wielkanoc, potem Boże Narodzenie, a trzecie miejsce wśród uroczystości…
PRZEMYSKIE OKOLICE Patrzę i wspominam … czyli o Medyce Pawlikowskich O Medyce słyszałam po raz pierwszy, gdy byłam jeszcze dziewczynką: siedziałam w „zielonym pokoju” na kanapie, okrytej dywanem (…) Ojciec…
HISTORIE Z LAMUSA Mieszkańcy Przemyśl i jego okolic wobec powstania styczniowego 1863 roku Powstanie styczniowe choć zakończyło się ono tragicznie, to uwidoczniło wspólną antyzaborczą postawę Polaków oraz umocniło świadomość…
TWIERDZA PRZEMYŚL Święta Bożego Narodzenia i Nowy Rok w oblężonej Twierdzy Przemyśl * Andrzej Koperski Przełom 1914 i 1915 roku to czas drugiego oblężenie Przemyśla. Rozpoczęło się ono 5 listopada…
TEMATY GALICYJSKIE Do Ameryki za chlebem (cz.I) Niedole wyprawy do ziemi obiecanej Chociaż pierwsi Polacy pojawili się w Ameryce w roku 1608 (przybyła wówczas na brytyjskim statku „Mary and Margaret”…
CIEKAWOSTKI HISTORYCZNE Zapomniany przewodnik po Przemyślu Stanisława F. Piątkiewicza z 1891 roku * MARCIN DUMA Przewodnik – czyli publikacja w formie książki zawierająca rys historyczny danej miejscowości z jej…
HISTORIE Z LAMUSA Towarzystwo Zaliczkowo-Rolne w Przemyślu – instytucja, która sprzeciwiła się lichwiarskim praktykom * MARCIN DUMA [Wśród wielu zabytkowych kamienic jakie spotkać możemy na terenie miasta, budynek stojący…
Ciekawostki historyczne Dokumenty rodziny burmistrza Dworskiego … znalezione w starej szafie Bywa, że gdy wątpimy w celowość naszych działań pojawiają się wydarzenia, które pozwalają inaczej spojrzeć na nasz trud.…
II Wojna Światowa Listy z więzienia sowieckiego w Przemyślu – 1940 rok* ,,Proszę Was chodźcie do katedry i proście Boga o moją wolność” Takie błagalne prośby kierowała Maria G. z…
Postacie z historii Bracia Szeptyccy – Polacy i Ukraińcy, ziemianie, zakonnicy i jeden wojskowy Familia Szeptyckich Braci Andrzeja i Stanisława Szeptyckich, kojarzymy na Podkarpaciu głównie z tego, że byli wnukami…
PRZEMYSKIE OKOLICE Koronacja obrazu Matki Bożej Kalwaryjskiej – Kalwaria Pacławska 1882 (cz. II) czyli uroczysta procesja z Cudownym Obrazem 140 lat temu, w sierpniu 1882 roku, miała miejsce na…
PRZEMYSKIE OKOLICE Koronacja obrazu Matki Bożej Kalwaryjskiej – Kalwaria Pacławska (cz. I) czyli hrabia Józef Tyszkowski i list z Niżankowic Przytłoczeni zamieszaniem wokół cara Mikołaja i pytaniem, czy łączy…
II wojna światowa/ Tematy żydowskie Zanim przybyli na Tatarską 3 Świadectwa Jana Dorlicha i Maxa Diamanta W dniach 27 i 31 lipca oraz 3 sierpnia 1942 r. dokonano pierwszych deportacji…
Postacie z historii Profesor Maria Orwid – przemyskie korzenie wybitnej postaci Profesor Maria Orwid (1930-2009) była wybitną postacią polskiej psychiatrii i psychoterapii, znaną i szanowaną nie tylko w kraju, ale…
CZASY I RZECZPOSPOLITEJ Przemyska Poczta Partykularna albo gdzie nie spojrzeć sami Włosi Początki polskiej poczty nierozłącznie wiążą się z Włochami; zarówno jeśli chodzi o kraj, jak i jego przedstawicieli. Po…
OBRAZKI Z MIASTA Przemyskie święto Wianków (relacja czasopisma „San” z 1880 roku) Przeglądając stara prasę natknęliśmy się na zgoła niecodzienny opis wydarzenia, które miało miejsce w Przemyślu w czerwcu roku…
Ciekawe miejsca Kościół i klasztor Ojców Franciszkanów pod wezwaniem św. Marii Magdaleny w Przemyślu * Według legendy pierwsi zakonnicy reguły św. Franciszka, ojcowie Jakub Lackara i Maciej Ros przybyli do Przemyśla…
Czasy I Rzeczpospolitej Był księdzem, krytykował celibat i bronił szlacheckiej wolności czyli barwny żywot Stanisława Orzechowskiego Stanisław Orzechowski (1513-1566) był księdzem oraz kanonikiem przemyskim, ideologiem złotej wolności szlacheckiej, historykiem, autor…
TWIERDZA PRZEMYŚL Rosjanie w Przemyślu albo Święta Wielkiej Nocy 1915 roku W dniu 22 marca 1915 roku – po nieudanym i krwawo okupionym wypadzie na przedpola twierdzy (o tym epizodzie piszemy…
TWIERDZA PRZEMYŚL / TEMATY UKRAIŃSKIE Ich dzieci miały stać się małymi Rosjanami – fragment książki Alexandra Watsona”TWIERDZA. Oblężenie Przemyśla” Poniżej prezentujemy pierwszy fragment książki Alexandra Watsona „Twierdza. Oblężenie Przemyśla”, która…
TWIERDZA PRZEMYŚL Karta pocztowa z Taszkentu czyli losy jeńców z przemyskiej twierdzy * Andrzej Koperski Drugie oblężenie Twierdzy Przemyśl. Ponad 130 tysięcy żołnierzy, armii austro – węgierskiej, przez 137 dni…
II wojna światowa/ Tematy żydowskie Ostateczne rozwiązanie … Świadectwa przemyskich Żydów spisane w 1945 roku Spośród kilkunastu tysięcy przemyskich Żydów II wojnę światową przeżyło zaledwie kilkuset. W 1945 roku niektórzy…
Postacie z historii Saul Axer – żydowski muzyk, który spoczął na Kruhelu Małym Tej kamienicy przy ul. Śnigórskiego 151 już dzisiaj nie ma. Strawiona wojenną pożogą przeminęła bezpowrotnie, tak jak…
Tematy żydowskie / Czasy II Rzeczypospolitej Pogrom Żydów w polskim Lwowie Listopad 1918 roku Nad ranem 22 listopada 1918 roku rozpoczął się trwający dwie doby pogrom Żydów we Lwowie. Zarówno…
CIEKAWE MIEJSCA Z historii cmentarza przy ulicy Dobromilskiej w Przemyślu* Przyjmuje się, iż cmentarz komunalny przy obecnej ulicy J. Słowackiego w Przemyślu założony został około roku 1855. Wprawdzie August Fenczak…
Historie z lamusa Równi i równiejsi ze starego cmentarza w Przemyślu* O historii starego cmentarza na przemyskim Lwowskim Przedmieściu pisaliśmy już jakiś czas temu. Dzisiaj przypominamy tekst Pana Augusta Fenczaka,…
Ciekawe miejsca Przemyski Karmel czyli krótka historia świątyni na wzgórzu * Przemyski Karmel jest miejscem, które ma mapie miasta zaznacza się w sposób szczególny. Świątynia ufundowana niegdyś przez Marcina Krasickiego,…
Czasy I Rzeczpospolitej Kara wieży albo szlachcic w lochach przemyskiego zamku * Zamek przemyski, jeden z najciekawszych zabytków naszego miasta,, został wzniesiony w XIV wieku za panowania króla Kazimierza Wielkiego.…
OKRUCHY PAMIĘCI / WSPOMNIENIA My, chłopcy z ulicy Wodnej Przemyśl mojego dzieciństwa i młodości (1944-1961)* Andrzej Koperski Z urodzenia jestem lwowianinem, ale czuję się w pełni przemyślaninem. Lwowa wprawdzie nie…
OBRAZKI Z MIASTA Przemyskie korso czyli ulica Franciszkańska na początku XX wieku Franciszkańska, Kazimierzowska, Plac na Bramie czy w końcu miejski rynek, wszystkie te miejsca zdaje się otaczać aura niezwykłości…
Obrazki z miasta Bestialski mord apaszów czyli obrazki z kryminalnego Przemyśla (cz. II) Jak już pisaliśmy, początek czerwca 1914 roku przyniósł mieszkańcom Przemyśla, budzącą grozę wiadomość o mordzie dokonanym…
Obrazki z miasta Kryminalny Przemyśl albo miesiąc grozy w sennym mieście (cz. I) Zdawało się, że w sennym mieszczańskim Przemyślu roku 1914 niewiele może się wydarzyć, co poruszy do…
Ciekawe miejsca Krótka historia pałacu w Bakończycach* Jacek Błoński Dzielnica Bakończyce była niegdyś wsią założoną w czasach przynależności grodu przemyskiego do Królestwa Węgierskiego, a pierwsze wzmianki w źródłach historycznych pochodzą…
Czasy I Rzeczpospolitej Wapowscy herbu Nieczuja czyli stare mapy, śmierć na Wawelu i corrida na rynku w Dynowie Wapowscy, którzy osiadli w ziemi przemyskiej, posiadali w niej dwie wioski Radochońce…
CIEKAWE MIEJSCA / TEMATY ŻYDOWSKIE Z historii starego żydowskiego cmentarza w Przemyślu* Marcin Wodziński, Andrzej Trzciński Pierwsze pewne przekazy o zamieszkiwaniu Żydów w Przemyślu pochodzą z początku XV w., z…
Ciekawe miejsca / Czasy I Rzeczpospolitej Baszty, bramy i mury obronne dawnego Przemyśla * Początki powstawania pierwszych miast na ziemiach polskich sięgają XIII wieku. Wiele z nich rozwinęło się na…
HISTORIE Z LAMUSA Jak to z pocztą w Przemyślu kiedyś bywało czyli od „Ordynacyi” po wiek XX W dawnej Rzeczypospolitej funkcjonowały dwa rodzaje urządzeń pocztowych. Była więc poczta powszechna, która…
HISTORIE SPRAWIEDLIWYCH Zapomniani bohaterowie … czyli kilka historii z gwiazdą Dawida w tle Za nami czwarty „Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką”. Wydawałoby się, że do…
TWIERDZA PRZEMYŚL Samoróbki, gryzonie i ostatni wypad … czyli życie w Twierdzy Przemyśl (cz. III) Poniżej przedstawiamy trzeci i ostatni tekst Jacka Błońskiego dotyczący życia codziennego w Przemyślu podczas…
Obrazki z miasta Przemyski zwierzyniec i pożegnanie gen. Kummera czyli obrazki z lutego i marca 1914 roku Zapewne słyszeliście o przemyskim zwierzyńcu. Powstał jakby przez przypadek, ale dzięki pracy…
Tematy galicyjskie Franciszek Smolka albo krótka podróż do galicyjskiej przeszłości Galicję nazywano „polskim Piemontem”, ale także „Golicją i Głodomerią”. Pomimo bogactw naturalnych, które z czasem przyniosą jej pewna sławę, pozostawała…
Historie z lamusa / Tematy ukraińskie Z Przemyśla do Lwowa czyli jak przemyski dentysta stał się znanym fotografem Stefan Dmochowski, o którym traktuje dzisiejszy post, był nie tylko pierwszym ukraińskim…
Obrazki z miasta Przemyskie ślizgawki, pojezuicki kościół i pogrzeb c.k. generała … czyli o czym pisała prasa w styczniu 1897 roku Dawnych ślizgawek czar Wszystkim już jest powszechnie wiadomo,…
TEMATY GALICYJSKIE Jakub Haas – zapomniany maszynista Najjaśniejszego Pana „W Przemyślu zmarł przed tygodniem człowiek, który w historii dawnej monarchii austro-węgierskiej odegrał pewną rolą. Człowiek, w którego ręku spoczywał niejednokrotnie…
HISTORIE Z LAMUSA Habsburgowie w Przemyślu (cz.I) Wizyta cesarzy Józefa II i Franciszka I „Pisanie o związkach naszego miasta z rodziną Habsburgów byłoby – jak zauważył kiedyś L. Fac -…
TEMATY GALICYJSKIE Podróż cesarza Franciszka Józefa I po Galicji w 1880 roku Cesarz Franciszek Józef I, który objął swe rządy w roku 1848, odwiedzał nasze miasto około sześciu razy. Bawił…
TEMATY ŻYDOWSKIE Niedole Krzywczy nad Sanem … albo jak zakonnice z kościoła do Żydów chadzały Tak to już przed ostatnią wojną było, że w modzie był bardziej lub mniej jawny…
Historie z lamusa Cmentarz na Lwowskim Przedmieściu albo jak zniknęły stare pochówki W tym roku Dzień Wszystkich Świętych, będzie z pewnością inny niż dotychczas. Zapewne nie pójdziemy tak licznie na…
Obrazki z miasta Wrażenia z wycieczki do Przemyśla w 1880 roku … przez G. Kohna spisane Mamy przed sobą fragment dzieła liczącego bez mała 163 strony, które powstało w czasie…
TWIERDZA PRZEMYŚL Życie codzienne w Twierdzy Przemyśl (cz. II) … albo nas głodem wezmą, albo wysadzą w powietrze* Jacek Błoński Wraz z nastaniem Nowego Roku w mieszkańcach oblężonego miasta oraz…
Historie z lamusa Życie codzienne w Twierdzy Przemyśl … albo koniec znanej codzienności * Jacek Błoński Od pierwszego oblężenia życie codzienne z dnia na dzień stawało się nie do zniesienia.…
II wojna światowa Śmierć na „Małym Ryneczku” czyli odwet za zabicie agenta Gestapo Marcin Duma Okres wojny w świadomości Polaków oraz innych narodów to czas okupacji, terroru, łapanek, egzekucji ale…
Tematy żydowskie „Kamień ten stoi na grobie Racheli po dziś dzień” czyli o przeszłości przemyskich Żydów i o ocalałych nagrobkach August Stanisław Fenczak Po zburzeniu przez Rzymian Świątyni Jerozolimskiej…
Postacie z historii O losach Kazimierza Marii Osińskiego słów kilka Józefa Kostek Był człowiekiem nietuzinkowym i wyjątkowym pod wieloma względami; obdarzony licznymi talentami, pełen niespożytej energii i różnorodnych pasji zapisał…
Przemyskie okolice / Tematy ruskie (ukraińskie) Murowana cerkiew i zapomniany odpust na Kalwarii Pacławskiej Kalwaria końcem XIX wieku „Nie jest moim zamiarem opisywać tegoroczny odpust, który się odbył na Kalwaryi…
Czasy I Rzeczpospolitej Stolnik Przemyski Jerzy Michał Wołodyjowski Piotr Gdula Pierwowzorem sienkiewiczowskiego pułkownika Michała Wołodyjowskiego był nie kto inny tylko związany z Przemyślem – Jerzy Michał Wołodyjowski – stolnik przemyski,…
Obrazki z miasta Baruch Henner i podziemny wychodek … o czym pisała prasa w lipcu 1914 r. (cz. II) Fotograf jakich mało W tym samym czasie, gdy bp. Pelczar…
Obrazki z miasta Wizyta arcyksięcia i uliczne burdy czyli o czym pisała prasa w lipcu 1914 roku (cz. I) Gdy końcem czerwca 1914 roku dokonano w Sarajewie zamachu na następcę…
Tematy ruskie/ukraińskie Ocalona z rzezi. Jak ukraińscy sąsiedzi uratowali małą Hanię. Banderowcy takie dzieci zabijali. Jeśli ktoś ich nie słuchał, mogli mu spalić gospodarstwo albo rozstrzelać. Ale z drugiej strony,…
CZASY I RZECZPOSPOLITEJ Porwanie siostry Felicji albo wizyta w klasztorze Dominikanek w Przemyślu Budynek na ul. Grodzkiej, w którym obecnie znajduje się Przemyska Biblioteka Publiczna, historię ma całkiem ciekawą. Wybudowany…
Ciekawe miejsca Kościół i klasztor Sióstr Karmelitanek Bosych w Przemyślu (cz. II) W drugiej połowie XIX wieku nie tylko Kraków, nie tylko Polska, ale prawie cała ówczesna europejska opinia publiczna,…
Tematy żydowskie Pogrom ludności żydowskiej we Lwowie 30 czerwca – 2 lipca 1941 roku Pierwsze dni lipca 1941 roku dla wielu lwowskich Żydów były ostatnimi dniami ich żywota. Przyzwyczajeni już…
Obrazki z miasta Ranna felicjanka i katastrofa na Błoniu czyli obrazki z czerwca 1911 roku Czerwiec 1911 roku przebiegał w Przemyślu pod znakiem wyborów do Rady krajowej. Zwolennicy lewicowego Liebermana…
Okruchy pamięci / Przemyskie okolice Dwa wspomnienia z krótkiej historii murowanej cerkwi w Birczy Stały onegdaj w Birczy dwie greckokatolickie cerkwie. Starsza, drewniana, pochodziła z 1728 roku. Młodsza była budowlą…
Ciekawostki historyczne/Tematy ukraińskie Ruski (Ukraiński) Instytut dla Dziewcząt w Przemyślu Areta Kovalska (Chicago / Lviv) Po objęciu władzy przez Austrię Przemyśl stał się ważnym ukraińskim ośrodkiem politycznym, kulturalnym, religijnym i…
Ciekawe miejsca Kościół i klasztor Sióstr Karmelitanek Bosych w Przemyślu (cz. I) Przemyśl kościołami i zakonami stoi, lecz Siostry Karmelitanki Bose będąc zakonem klauzurowym (tzn. nie opuszczającym murów klasztoru jak…
OBRAZKI Z MIASTA Przemyśl na przełomie wieków … albo mały Wiedeń Z zapisków Feliksa Mantela Feliks Mantel (1906-1990) pochodził z rozpolitykowanej, prawniczej rodziny przemyskich Żydów. Jego ojciec Józef Mantel (1875-1920)…
Czasy II Rzeczpospolitej / Obrazki z miasta Niezwykłe obchody święta Jordanu w Przemyślu w 1936 roku W dzisiejszym poście wyjaśnimy, co się kryje za często publikowanym w zdjęciem, które zrobiono…
Obrazki z miasta Rycerze miotły i wrogowie alkoholu … o tym pisała przemyska prasa w lutym 1911 roku Niewątpliwie bogatym źródłem wiedzy o dawnym Przemyślu i jego mieszkańcach jest stara…
Ciekawostki historyczne Zapomniany pomnik bł. Jana Bosko przed kościołem parafialnym na Zasaniu Piotr Michalski W listopadzie 2019 roku minęło 90 lat od budowy i poświęcenia pierwszego w Polsce pomnika założyciela…
Obrazki z miasta Obrazek z „żydowskiego miasta” czyli Rybi Plac jak żywy Niniejszy tekst, który ukazał się pierwotnie w 1926 roku w gazecie „Ziemia Przemyska” (nr 32) dedykujemy pamięci Manesa…
. II Wojna Światowa – czas próby Schwammberger, Bennewitz i Schwerhoff – oprawcy z przemyskiego gestapo * Marcin Duma Okres II wojny światowej,to najtragiczniejsza karta naszej historii narodowej. Pomimo tego,że…
II Wojna Światowa/Tematy żydowskie Wspomnienia z przemyskiego getta Aby umarli raz jeszcze powstali … Według powszechnego spisu ludności z 1931 roku w Przemyślu mieszkało 17 326 Żydów (co stanowiło 33,9…
II Wojna Światowa / Tematy żydowskie Jak lekarze z przemyskiego szpitala chcieli ocalić małego Izzaka Początek tej historii miał miejsce w 1943 roku, a koniec na dwa lub trzy miesiące…
Historie z lamusa „Z życia Rusinów w Galicyi” czyli trzy relacje prasy krakowskiej z miasta Przemyśla „Jeżeli pierwszem przykazaniem mądrości jest, jak powiedział mędrzec grecki: „poznaj samego siebie” – to…
Historie z lamusa Przemyski zlot Sokołów z 1906 roku albo nocny raut dla kilkuset osób W życiu przemyskiego „Sokoła”, który został założony w 1885 roku, odnotować można w ciągu pierwszych…
Historie z lamusa Katastrofy kolejowe czyli kilka przypadków z okolic Przemyśla Choć podróż koleją zdawała się zawsze być dość bezpieczną, to jednak katastrofy kolejowe zdarzały się zarówno początkiem XX wieku,…
TWIERDZA PRZEMYŚL Manewry X. korpusu przemyskiego … czyli rzecz o żołnierzach, trenach i pionierach W sztuce wojennej, jak wiadomo, wagę niepośrednią odgrywa szkolenie praktyczne rekruta. W armii austriackiej takie szkolenie…
HISTORIE Z LAMUSA O poświeceniu cmentarza na Lipowicy oraz o tym, jak stał się „ohydą najokropniejszą” Ponad sto lat temu, 1 listopada 1916 roku, została poświęcona przez c.k. biskupa polowego…
Okruchy pamięci Grąziowa – czas przeszły dokonany Tuż przed wojną Grąziowa była całkiem sporą wsią, z półtora tysiąca mieszkańców miała. Głównie grekokatolików, z dwie steki łacinników i nieco ponad pół…
HISTORIE Z LAMUSA Przemyska szkoła inwalidów wojennych czyli jak pomóc włościaninowi „Wojna, która się sroży już rok trzeci i to głównie na naszych ziemiach, pociągnęła za sobą mnóstwo ofiar w…
Ciekawe miejsca Kapliczki św. Leonarda na Kopcu Tatarskim Kopiec Tatarski od dawna wzbudzał zainteresowanie nie tylko mieszkańców Przemyśla, ale również przybywających licznie do miasta turystów. Był też przedmiotem dociekań historyków,…
Ciekawostki historyczne Nowy gmach c.k. Gimnazyum oraz przemyski regulamin nadzorów domowych W sierpniu 1897 roku ukazał się na łamach „Echa Przemyskiego” regulamin dla tych, którzy chceiliby wziąć na stancję uczniów…
Postacie z historii Burzliwe losy Józefa Styfiego – drukarza niepospolitego Józef Wincenty Styfi urodził się 4 lipca 1854 roku w Warszawie. Jego ojciec Hipolit był grawerem z zawodu i opuścił…
TWIERDZA PRZEMYŚL Generał Anton Galgotzy, samobójstwa i paraliż postępowy W czasach budowy twierdzy stał się Przemyśl, aby użyć współczesnego sformułowania, miejscem masowej zarobkowej emigracji. Z Wiednia, Pragi, a także innych…
TWIERDZA PRZEMYŚL „Węgierski świat” w Przemyślu, nieustraszeni honwedzi i Arpad Tamásy W stolicy Węgier – Budapeszcie, nad brzegiem Dunaju, stoi pomnik, na którego cokole umieszczono dwa napisy: „Przemyśl 1914-1915” oraz „Walczyli jak lwy w…
Historie z lamusa Piłsudski w Przemyślu … czyli o trzech krótkich wizytach Być może nie wszyscy wiedzą, że Józef Piłsudski w okresie walk o niepodległość współpracował z wywiadem japońskim, austriackim…
HISTORIE Z LAMUSA / TEMATY ŻYDOWSKIE Kołnierzyki i manszety … czyli o fabryce Rapaporta, Löwentala i Leon Gansa Istniała na początku wieku w Przemyślu, na ulicy Mokrej, jedyna w Galicji…
Archiwalia Wiedeński album Przemyśla Bolesława Doskowskiego Przedstawiamy dzisiaj zbiór piętnastu fotografii z Przemyśla końca XIX wieku. Kilka z nich jest powszechnie znanych (choć rzadko wspomina się skąd one pochodzą) inne…
TWIERDZA PRZEMYŚL Krew na rękach dragonów … czyli wszystkiemu winni są szpiedzy Odkąd w Przemyślu rozpoczęto budowę fortyfikacji, stał się on obiektem zainteresowania rosyjskiego wywiadu. Co rusz w prasa opisywała jakąś…
Okruchy pamięci Jestem z akcji „Wisła” … historia Czesławy Rowińskiej Jacek Szwic Przemyśl, Łętownia Dlaczego ja jestem z akcji „Wisła”? Dla czego nas to spotkało ? – pyta Czesława…
Historie Sprawiedliwych Sercanki o wielkich sercach Blisko trzydzieści lat przed wybuchem II wojny światowej Siostry ze Zgromadzenia Służebnic Serca Jezusowego rozpoczęły w Przemyślu swoje dzieło. Od 1911 do 1939 roku…
TWIERDZA PRZEMYŚL Wizyta cara Mikołaja II w Przemyślu czyli Mikołaja dzień triumfu Lucjan Fac Z całej duszy pozdrawiam moich dzielnych żołnierzy i szlachetnych sprzymierzeńców. Bóg jest z nami! Car Mikołaj…
HISTORIE Z LAMUSA Jak na 100-lecie Konstytucji 3-go Maja burmistrz Przemyśla w synagodze się modlił Tytuł tego postu może wydawać się dość przewrotny, by nie powiedzieć sensacyjny. Prawda jest jednak…
Historie z lamusa Tramwaj w Przemyślu … czyli wizja niespełniona Druga połowa XIX wieku i początek wieku XX to czas sporych przemian cywilizacyjnych w Galicji. W okresie tym powstaje zarówno…
Twierdza Przemyśl Jak świętowano oswobodzenie Przemyśla w 1914 roku Pierwsze oblężenie Przemyśla, które trwało od połowy września do początku października 1914 roku nie przyniosło mieszkańcom miasta, ani samej twierdzy, poważniejszych…
Twierdza Przemyśl Przemyśl twierdzą niezdobytą – pierwsze oblężenie * Jacek Błoński W pierwszych dniach października 1914 roku obrońcy twierdzy rozpoczęli przygotowania do odparcia spodziewanego ataku wojsk rosyjskich. To, że Rosjanie spróbują…
Historie Sprawiedliwych Jak rodzina Banasiewiczów uratowała piętnastu Żydów z przemyskiego getta Wieś Orzechowce pod Przemyślem. Jakiś czas przed wybuchem II wojny światowej osiedlają się tutaj Franciszek (1884-1954) i Magdalena (z d.…
TEMATY GALICYJSKIE Krakowski ingres bp. Adama Sapiehy wg. relacji naocznego świadka Bp. Adam Sapieha w dniu ingresu, Kraków 3 marca 1912 (fotografia wykonana przez Pawła Sapiehę; zbiory Marii Osterwy-Czekaj) Książę…
POSTACIE Z HISTORII Herman Lieberman … kobiety, Dom Robotniczy i Republika Przemyska Herman Lieberman przyszedł na świat w Drohobyczu, w rodzinie zasymilowanych Żydów. Studiował prawo we Francji, skąd został wydalony…
POSTACIE Z HISTORII Helena Deutsch i Ołena Kulczycka … czyli kulturowy mikrokosmos dawnego Przemyśla Na przełomie wieków „Na wzgórzach nad prawym brzegiem Sanu wznosiły się wielkie, szare pudła, czyli budowle…
TEMATY RUSKIE / Przemyskie okolice Z historii Kalwarii Pacławskiej czyli o nieistniejącej cerkwi oraz konkurencyjnych odpustach Na długi czas przed tym, zanim w okolicy Pacławia pojawili się franciszkanie, stał tutaj…
Postacie z historii Herman Lieberman … przemyski adwokat i socjalista Gdy we wrześniu 2012 roku, wniesiono pod obrady przemyskiej Rady Miasta projekt uchwały dotyczący nazwania jednej z ulic Przemyśla imieniem…
Okruchy pamięci Przemyski świat Izaaka Feldera i „Losy przemyskich Żydów” Tomasza Machaja Holokaust (Shoah), słowo, które przeraża, paraliżuje, które dźwięczy w uszach krzykiem niewinnych ofiar. Słowo … a wraz z nim…
HISTORIE Z LAMUSA Witolda Tranda i jego automobile Początkiem kwietnia 1908 roku krakowskie „Nowości Illustrowane” zamieściły dość spory artykuł o znajdującym się w Przemyślu warsztacie naprawy samochodów Witolda Tranda, który…
CZASY II RZECZPOSPOLITEJ Wspomnienia Apolinarego Garlickiego z przemyskiego listopada 1918 roku Apolinary Garlicki – historyk, poseł i senator II Rzeczypospolitej był charakterystyczną postacią czasów międzywojennych Przemyśla. Działacz samorządowy i społeczny, nauczyciel…
Okruchy pamięci Przypadek Majera Wolfmana … czyli bilet, który przepadł Majer Woltman urodził się w Ruszelczycach, koło Krzywczy, w pierwszych latach minionego stulecia. W latach dwudziestych XX wieku wieś liczyła…
Czasy II Rzeczpospolitej Republika Przemyska … zapomniany epizod przemyskiej historii Tegoroczne obchody 100-lecia Odzyskania Niepodległości związane są, przynajmniej w naszym mieście, z pamięcią o walkach polsko-ukraińskich jakie się w nim…
Postacie z historii Maurycy Axer. Najsłynniejszy adwokat II RP.* Szymon Jakubowski Bronił w najtrudniejszych sprawach kryminalnych i politycznych okresu międzywojennego. Słynął jako najlepszy mówca sądowy. Najgłośniejszym procesem w którym występował…
Ciekawostki historyczne W poszukiwaniu zaginionego pomnika Marszałka J. Piłudskiego Ukończone niedawno prace nad odnowieniem cokołu popiersia Marszałka J. Piłsudskiego stojącego na ulicy Wodnej w Przemyślu, skłoniły nas do poszukiwań ikonografii wcześniejszych…
HISTORIE Z LAMUSA Jak na przemyskim Rynku stanął „Rycerz w zbroi” W niedzielę, 3 czerwca 1917 roku na Rynku w Przemyślu objawiła się licznie zgromadzonym w tym dniu mieszkańcom grodu…
Historie Sprawiedliwych Sercanki o wielkich sercach Blisko trzydzieści lat przed wybuchem II wojny światowej Siostry ze Zgromadzenia Służebnic Serca Jezusowego rozpoczęły w Przemyślu swoje dzieło. Od 1911 do 1939 roku…
HISTORIE SPRAWIEDLIWYCH / II Wojna Światowa Na liście 20 tys. „Sprawiedliwych wśród Narodów Świata” jest 410 Niemców. Znajdują się na niej również dwaj oficerowie Wehrmachtu, którzy służyli m.in. w Przemyślu:…
Archiwalia Album z Twierdzy Przemyśl 1914-1915 Album fotografii ze zbiorów mgr. Z. Felczyńskiego znajdujący się w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej. Zobacz również poprzedni album z Twierdzy Przemyśl oraz polub nas na facebooku
Ciekawostki historyczne Regulamin porządku i czystości dla miasta Przemyśla Ze względu na to, iż postanowienia wydane przez Rade miejską w Przemyślu, w wielu wypadkach nie były należycie wykonywane, Magistrat przemyski uznał za stosowne…
Archiwalia Twierdza Przemyśl. Album fotografii. Dwadzieścia trzy zdjęcia z opisami z Twierdzy Przemyśl oraz dwie mapki poglądowe. Album znajduje się w Bibliotece Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Zobacz również inny album starych fotografii
Archiwalia KATEDRA PRZEMYSKA wg. ks. Teofila Łękawskiego Gdy w pierwszej połowie XVIII wieku – za rządów biskupa Aleksandra Fredry- przeprowadzano gruntowną przebudowę świątyni doszło – w lutym 1733 roku – do…
Postacie z historii Adam Stefan Sapieha … biskup niezłomny Kardynał Adam Stefan Sapieha urodził się 14 maja 1867 roku na zamku w Krasiczynie. Był najmłodszym z siedmiorga dzieci ks. Adama Sapiehy i…
Historie SPRAWIEDLIWYCH Ratowali Żydów w Przemyślu i jego okolicach … trzy krótkie historie Wielu Polaków nie zważając na grożącą im karę pomagało Żydom w trakcie wojny. Wielu z nich zapłaciło…
Twierdza Przemyśl Przemyśl w obliczu wojny* Marcin Duma W niedzielę 28 czerwca 1914 roku austriacki następca tronu arcyksiążę Franciszek Ferdynand Habsburg z małżonką (Zofią von Hohenberg Chotek) po zakończeniu manewrów…
Twierdza Przemyśl Ucieczka kochliwego porucznika albo skandal szpiegowski W połowie 1914 roku, gdy nie przebrzmiały jeszcze sensacyjne doniesienia prasowe dotyczące „ohydnego mordu” na rodzinie Fussów z Pikulic, „zaczęto roztrząsać w…
Okruchy pamięci / Przemyskie okolice Kopysno …tam były najsłodsze maliny „Miejsce magiczne” – określenie przed laty modne, dziś nadużywane i przez to zdewaluowane. Mówi się tak o staromiejskich zakątkach, zaniedbanych,…
Archiwalia Przemyśl i okolice opisane przez ks. Wacława z Zaleszan „Od r. 1833 do r. 1845 chodząc do szkół w Przemyślu, przepędziłem w nim najpiękniejszą młodość. Doznałem tu i opieki…
Ciekawostki historyczne Przemyscy fałszerze dolarów Artykuł z „Ilustrowanego Kuriera Codziennego” (1 stycznia 1936 r.) Ciekawostki historyczne: pozostałe posty
Ciekawostki historyczne Dr Samuel Kutna i jego przemyskie sanatorium „W mieście liczącym 53.000 ludności, wśród której bytuje znaczny zastęp inteligencji różno zawodowej, lecznica prywatna jest niezbędną zwłaszcza w wieku ogólnej…
Archiwalia O zwierzyńcu w Przemyślu garść informacji „Pozostały tylko wspomnienia oraz miejsce gdzie ongiś gwarno było, jakoteż niewdzięczna klatka żelazna po jeleniach, która uchwałą Tow. Up. Miasta z czerwca 1919…
Archiwalia Cudowne obrazy w Przemyślu i Kalwarii Pacławskiej Ojciec Wacław, to zakonne imię Edwarda Zygmunta Nowakowskiego, kapucyna i bibliotekarza Konstantego Świdzińskiego w Sulgostowie. Edward Zygmunt Nowakowski przyszedł na świat 19…