Nowy gmach c.k. Gimnazyum

oraz przemyski regulamin nadzorów domowych

W sierpniu 1897 roku ukazał się na łamach „Echa Przemyskiego” regulamin dla tych, którzy chceiliby wziąć na stancję uczniów c.k. Gimnazyum w Przemyślu. Osoby te, zwane „nadzorcami domowymi”, chcąc zarobić na wynajmie pokoi, musieli spełnić dodatkowe, całkiem nie tak błahe, wymagania. Nie wystarczało aby izbę udostępnili i wikt zapewnili. „Nadzorcy domowi” musieli baczyć aby młodzież sumiennie się uczyła, aby się modliła, aby czasami się nie wałkoniła i nieobyczajnie się nie prowadziła.

Nowy gmach c.k. Gimnazyum

Ukazanie się rzeczonego regulaminu nastąpiło dwa lata po oddaniu na siedzibę c.k. Gimnazyum nowego gmachu przy ulicy Dobromilskiej. Zanim jednak to się stało, gimnazjum przemyskie mieściło się w gmachu dawnego kolegium jezuickiego i długo nie zanosiło się, aby coś w tym względzie miało się zmienić.

Jednak w październiku 1887 roku minister Paul Gautsch, który był członkiemrządu Badeniego, odwiedziwszy Przemyśl oglądnął dotychczasową siedzibę szkoły i stwierdził nader mizerny jej stan.  Wkrótce czynniki rządowe postanowiły postawić dla gimnazjum nowy gmach. Jego budowę rozpoczęto w 1893 roku, a już we wrześniu 1895 roku nastąpiło jego uroczyste poświęcenie. Jednocześnie powołano do życia, „samoistne gimnazyum ruskie” z klas „równorzędnych ruskich”, które istniały „obok zakładu głównego”.

Uroczystość poświęcenia nowego gmachu gimnazjum zaszczycił sam namiestnik hr. Badeni, który przybył do Przemyśla z v-ce prezydentem krajowej rady szkolnej – dr. Bobrzyńskim. Obecni byli również „władyka” ks. dr. Pełesz i bp. ks. Solecki oraz władze miejskie i powiatowe.

Dawna siedziba c.k. Gimnazyum znajdowała się na terenie pojezuickiego kolegium

” Po ceremonii poświęcenia – jak donosił KURYER PRZEMYSKI z września 1895 roku – namiestnik przemówił do młodzieży obu gimnazyów, przypominając jej obowiązki, a w końcu swego przemówienia podniósł, że wybudowanie gmachu współnego dla obu gimnazyów, polskiego i ruskiego, nie jest sprawą przypadku, lecz jest konsekwencyą systemu napierającego ku zgodzie między polakami i rusinami; rząd chce aby nie było waśni między bratniemi narodami.

Z kolei przemawiali obaj dyrektorowie gimnazyum polskiego i ruskiego, stwierdzając zgodę i harmonię narodową, która dotychczas w gimnazyach przemyskich panuje.”

Regulamin dla nadzorów domowych

„W myśl obowiązujących przepisów mają rodzice i opiekunowie przy wpisie ucznia do zakładu podać do wiadomości Dyrekcyi mieszkanie i nazwisko osoby, której poruczają w swem imieniu nadzór nad synem. Gronu nauczycielskiemu przysługuje prawo decydowania w tym względzie.

Odpowiedzialny nadzór zastępuje miejsce rodziców; ma więc z całą troskliwością baczyć na każdy krok swoich wychowanków, opiekować się nimi, czuwać nad tem, by ich zachowanie poza szkołą było w zgodzie z  przepisami c.k. Gimnazyum.

W tym tylko razie nie zawiedzie nadziei rodziców, a zakładowi naukowemu pomoże skutecznie w pracy nad kształceniem młodzieży i urabianiem szlachetnych charakterów. Mając na oku honor zakładu, dobro poszczególnych uczniów i dobro społeczeństwa pozwala gronu nauczycielskiemu c.k. Gimnazyum I. w Przemyślu trzymać młodzież gimnazjalną na stancyi tym tylko osobom, które zobowiążą się do przestrzegania następującego regulaminu:

1. Odpowiedzialny nadzór czuwa na tem, by uczniowie stawali punktualnie o jednej godzinie (w lecie o godz. 5,30, w zimie o godz. 6) i o jednej godzinie udawali się na spoczynek (godz. 9 a najpóźniej 9,30).

2. Wyznacza stałą godzinę śniadania, obiadu i wieczerzy.

3. Czuwa z całą ścisłością nad tem, by uczniowie spełniali praktyki religijne, a specyalnie, by rano i wieczór odmawiali modlitwy, uczęszczali do św. Sakramentów, w niedzielę i święta na egzortę i nabożeństwo, a przez wrzesień i od 1. maja do końca roku szkolnego na Mszę św., którą się odprawia dla uczniów w auli gimnazyalnej w tym czasie o godz. 7,30 z rana.

4. Czuwa nad tem, by uczniowie pełnili szkolne obowiązki, ucząc się pilnie zadanej lekcyi i wyrabiając zadania domowe. Nie pozwala na próżnowanie lub zajmowanie się rzeczami ze szkołą nic wspólnego nie mającemi. O każdej przeszkodzie w uczęszczaniu do szkoły ma nadzór odpowiedzialny uwiadomić gospodarza klasy w przeciągu 24 godzin.

5. Czytanie książek wierze i moralności przeciwnych, pism i gazet niezdrowe zasady szerzących, surowo zakazane.

6. Urządzanie schadzek, gry w karty i inne zabawy, pociągające za sobą stratę pieniędzy, zdrowia, czasu, i odwodzące od obowiązków, są bezwzględnie wzbronione.

Odpowiedzialny nadzór czuwać ma i nad tem, by uczniowie unikali wszelkiej styczności z osobami niemoralnymi i bezbożnemi; – z uczniami z zakładu wydalonymi i wogóle ze wszystkimi, któryby na nich zły wpływ wywierać mogli.

7. W domu, gdzie mieszka młodzież płci żeńskiej, uczniowie bezwarunkowo mieszkać nie mogą.

8. Sala, w której uczniowie mieszkają, ma być wyłącznie do ich użytku oddana; – nikt obcy nie może z nimi razem mieszkać; – a gospodarstwo także muszą mieć osobny pokój.

9. W mieszkaniu musi być tyle łóżek, ilu jest uczniów; spanie po dwóch razem w jednem łóżku jest surowo zabronione.

10. Ściany mieszkania mają być porządnie wybielone, a podłoga co tydzień wymyta .

11. Odpowiedzialny nadzór obowiązany jest zwracać uwagę na schludne ubranie i przyzwoite zachowanie się uczniów, jako zewnętrzne oznaki dobrego wychowania.

12. Wydalić się z domu może uczeń tylko za wiedzą odpowiedzialnego nadzorcy.

13. W godzinach wieczornych wychodzenie z domu i bezcelowe wałęsanie się surowo wzbronione. W zimie po godzinie 7, a w lecie po godzinie 9 nie wolno uczniowi pojawić się poza domem.

14. O wykroczeniach przeciwko karności obowiązany jest nadzór domowy sumiennie uwiadomić w najkrótszym czasie rodziców lub opiekunów, by i oni ze swej strony wpłynęli na ich poprawę.

Zaniedbanie tego obowiązku jakoteż nieścisłe przestrzeganie tego regulaminu pociągnie za sobą natychmiastowe cofnięcie pozwolenia trzymania uczniów gimnazyalnych na stancyi.

Z Dyrekcyi c. k. Gimnazyum I. w Przemyślu.”

Tekst regulaminu wydrukowany w „ECHU PRZEMYSKIM” został zakończony apelem do rodziców, którego charakter raczej nikogo nie zdziwił z uwagi na miejsce jego publikacji. Dziś zaświadczać tylko może o nastrojach jakie panowały w części przemyskiego społeczeństwa już pod koniec XIX wieku.

„DO RODZICÓW. Zwracamy uwagę rodziców, że jest ich obowiązkiem obywatelskim zaopatrywać swe dzieci w mundury i mundurki, książki i t.p. przybory wyłącznie w chrześcijańskich sklepach i antykwariatach. Każdego roku liczne sumy ciężko zapracowanego grosza , któryby u nas zostać mogły i powinny, toną w kieszeniach żydowskich. Pamiętajcie, że każdy grosz dany żydowi, już na zawsze dla nas przepada. Z książek, które za bezcen kupują a drogo sprzedają, z piór, papieru itp. dochodzą żydzi do majątku trzech i więcej kamienic, a w dodatku ci sami antykwiarze trują naszą młodzież zgubnymi piśmidłami, kryjomym bufecikiem, papierosami, pożyczaniem pieniędzy itp.”

opr. M.P.

Ciekawostki historyczne: pozostałe posty