Jan Ihnatowicz i jego fabryka kosmetyków

czyli Lwów w Przemyślu i Krakowie

Będąc jakiś czas temu w Krakowie, zwróciła moją uwagę umieszczona na tamtejszych Sukiennicach „tablica reklamowa”. Jakiś czas potem, trochę przez przypadek, natrafiłem na jej fotografię na stronie kawiarniany.pl, gdzie również znajdowała się krótka notka o dwóch przedsiębiorcach, którzy byli na niej wspomniani. Jedno nazwisko okazało się szczególnie interesujące i , jak się okazało, związane było również w jakiś sposób z Przemyślem. Niestety, zamieszczone w na wspomnianej stronie internetowej wiadomości wydawały się dość skąpe, choć przekazywały główne informacje o PIERWSZEJ KRAJOWEJ FABRYCE CHEMICZNO-KOSMETYCZNEJ JANA IHNATOWICZA. Podjęliśmy zatem próbę, daleką od doskonałości, nieznacznego ich poszerzenia.

Fabryka Jana Ihnatowicza założona została we Lwowie w 1875 roku.  Jej produkty higieniczno-kosmetyczne były prezentowane na różnych wystawach przemysłowych i lekarsko-przyrodniczych. Istniały również firmowe sklepy tejże fabryki we Lwowie, Krakowie, Stanisławowie oraz w Przemyślu. Na stronie „kawiarniany.pl” czytamy min.: „Lwowski adres sklepu Ihnatowicza to początkowo ul. Kopernika 3 i Halicka 1, następnie Sykstuska 25 (ob. nazwę zmieniono na Doroszenki) oraz Hetmańska 6. Firma miała również sklep przy pl. Mariackim 11, w Przemyślu przy ul. Mickiewicza oraz oczywiście w Sukiennicach w Krakowie. Przez pewien czas działał też sklep przy Rynku w Czerniowcach zamknięty 4 października 1900 roku. Ihnatowicz był autorem Poradnika higieniczno-kosmetycznego będącego tak właściwie formą reklamy przedsiębiorstwa wydanego własnym sumptem we Lwowie w 1908 roku.”

Decyzja ta była brzemienna w skutki, gdyż Ihnatowicz jakiś czas potem stał się właścicielem pierwszej polskiej fabryki chemiczno-kosmetycznej we Lwowie oraz fabryki perfumeryjnej i środków higienicznych, a jego kosmetyki uchodziły – swojego czasu – za najlepsze w Galicji.

Ogłoszenia J. Ihnatowicza zamieszczone w krakowskiej gazecie „Czas” nr 20 z 1914 roku

Ogłoszenia J. Ihnatowicza zamieszczone w „Gazecie Lwowskiej” nr 249 z 1904 roku

Ogłoszenie z pozycji: Jan Ihnatowicz we Lwowie, Poradnik higieniczno-kosmetyczny, Lwów 1909,  Nakładem Wydawcy

Do tej pory – jak zaświadcza „Strażnica Narodowa” – „W pachnidła, pomady i mydełka nikt nie wierzył, jeśli te nie były oznaczone jedną ze sławnych firm zagranicznych”, ale w 1875 roku „pan Ihnatowicz (…) z 5 zł w kieszeni, licząc się z każdym centem, postanowił zwyciężyć wszelkie przeszkody i uprzedzenia do wyrobów krajowych”. Można zaryzykować nawet twierdzenie, że w tym obszarze swojej działalności, był takim lwowskim antenatem firmy Inglot. O „barwnikach teatralnych do charakteryzacji na scenie”, „Gazeta Narodowa” pisała już w 1877 roku, że „artykuł ten może śmiało współzawodniczyć z paryskimi, a berlińskie znacznie dobrocią przewyższa. Nie wątpię – pisze autor artykułu – że nowe lwowskie barwniki znajdą odbyt i zagranicą, skoro tylko młody wynalazca znajdzie przez uznanie publiczności dosyć na to środków materialnych.” [cyt. za Poradnik higieniczno-kosmetyczny, Lwów 1909].

Rysunek z pisma „Poradnik higieniczno-kosmetyczny”  nr. 2 z 1897 roku

Gdy kilka lat później, w roku 1880, odbywała się w Cieszynie Wystawa Rolno-Przemysłowa, zauważono, że „oddział kosmetyczny pana Jana Ihnatowicza wyszczególnił się i to tak dalece, że wystawione przedmioty, nie tylko co do jakości, dobroci towaru i wyrobu artykułów, ale i co do eleganckiego i pięknego wykończenia i opakowania tych artykułów nie tylko paryskim wyrównuje, ale i z niemi w zawody bezpiecznie iść mogą” [za j.w.] Zresztą i na samym Karolu Ludwiku musiały one wywrzeć pozytywne wrażenie, gdyż w „grupie XI” tylko przy wystawie Jana Ihnatowicza był łaskaw się zatrzymać i wyrazić dlań swoje uznanie”. „Wiedeńskie wiadomości” pisały co następuje:

„Pomiędzy wszystkimi wystawcami w Cieszynie, na szczególna uwagę zasługuje zakład p. Ihnatowicza. Wielu obcych, zwiedzających wystawę, najwięcej zatrzymywało się przy firmie wyż wspomnianego. Bardzo też prędko wiele artykułów z jego składu rozkupiono, mówiąc, że znają już dobrze tę słynną firmę z dobroci artykułów i rzetelności sprzedającego. Istotnie też w całem tego słowa znaczeniu wszelkie uznanie mu się należy.”

Jan Ihnatowicz we Lwowie, Poradnik higieniczno-kosmetyczny, Lwów 1908 (wyd. Nakładem Wydawcy)

Wystawa Rolniczo- Przemysłowa w Cieszynie odbywała się gdy Ihnatowicz stawiał dopiero pierwsze kroki w kosmetycznym interesie.  Z tego też okresu datuje się pierwszy przemyski „ślad”, jaki możemy się doszukać w długoletniem funkcjonowaniu firmy. Oto bowiem, w maju 1881 roku, Towarzystwo lekarskie krakowskie, skierowało do Ihnatowicza pismo, które podpisał nie kto inny jak, urodzony w Przemyślu – dr Henryk Jordan. Oczywiście, w owym czasie o wyjątkowości tej postaci w Przemyślu mało kto zdawał sobie sprawę. Podobnie sprawa miała się jednak również później. Gdy 26 lat po wysłaniu pisma do Ihnatowicza, w maju 1907 roku Henryk Jordan zmarł w Krakowie, w Przemyślu tego faktu nawet nie odnotowano. Inaczej sprawa miała się w dwóch głównych miastach Galicji tj. we Lwowie i Krakowie. Tam na ulice wyległy ogromne tłumy ludzi manifestując szacunek do wielkiego lekarza. W Przemyślu panowała na ten temat cisza. O tym jednak napiszemy innym razem.

Jan Ihnatowicz we Lwowie, Poradnik higieniczno-kosmetyczny, Lwów 1908 (wyd. Nakładem Wydawcy)

Adres firmy Ihnatowicza kojarzony jest przede wszystkim z ulicą Sykstusa 25, gdzie Ihnatowicz przeniósł swoją firmę w 1899 roku z ulicy Kopernika 3  do własnej kamienicy po prawie 25 latach działalności, gdy interes kręcił się już całkiem dobrze.

Wspomnieć w końcu należy o przemyskim sklepie Ihnatowicza. Jak pisał kawiarniany.pl znajdował się on na ulicy Mickiewicza (dokładnie zaś pod numerem 11). Znaleźliśmy jednak również informację o innym adresie. W Kalendarzu Ilustrowanym Słowa Polskiego na 1901 rok zamieszczona jest reklama firmy Ihnatowicza, w której wymieniony jest sklep w Przemyślu na ulicy Franciszkańskiej 24. Również w lokalnej prasie przemyskiej znaleźć możemy adres Ihnatowicza pod numerem 24 na Franciszkańskiej. Najprawdopodobniej była to pierwsza jego lokalizacja, a adres Mickiewicza 11 był najbardziej znany wśród klientów firmy.

„Kalendarz Ilustrowany Słowa Polskiego na zwyczajny 1901”, Lwów 1901

Ogłoszenie Ihnatowicza w piśmie „Słowo Wolne”, Przemyśl 1897, nr 8

Być może uda nam się uzyskać jeszcze jakieś dodatkowe informację o firmie rzutkiego farmaceuty i jego sklepie w Przemyślu. Nie ukrywamy, że liczymy na pomoc naszych sympatyków. Tymczasem wypada nam zapowiedzieć następną postać ze Lwowa, która również jak J. Ihnatowicz, nie pominęła Przemyśla w swojej działalności. Józef Eder – galicyjski fotograf, o którym swego czasu wspomniała strona Forgotten Galicia będzie następnym punktem naszych Wędrówek PO GALICJI.

Maciej Pietrzak

Pozostałe posty z WĘDRÓWEK PO GALICJI: