WĘDRÓWKI PO GALICJI

Budowle i widoki dawnego Lwowa

Alfreda Kamienobrodzkiego

Alfred Kamienobrodzki herbu Rogala (1844-1922) malarz akwarelista, budowniczy i architekt, urodził się 10 marca 1844 r. w Tarnowie. Był synem Adolfa, urzędnika magistratu i Aleksandry z Dąbrowskich. W młodości uczestniczył w powstaniu styczniowym, podczas którego został ciężko ranny. Był dobrym malarzem – tworzył przeważnie akwarele urbanistyczne. Ukończył Politechnikę Wiedeńską i wydawał pismo, poświęcone nieruchomościom. Dość dobrze znał się na broni, należał do Towarzystwa Strzeleckiego we Lwowie i trzykrotnie był Królem Kurkowym. We Lwowie, w którym zamieszkał miał biuro architektoniczne i tam znajduje się większość budowli według jego projektów. Choć dzisiaj A. Kamienobrodzki znany jest przede wszystkim ze swojego malarstwa, to jednak główne uznanie zdobył niegdyś jako architekt.

Alfred Kamienobrodzki z insygniami Króla Kurkowego (1898 r).

Wkład Kamenobrodskiego jako architekta jest znaczący. Był członkiem Towarzystwa Autoryzowanych Budowniczych, a w latach 1897-1905 jego przewodniczącym. Wiceprezes Towarzystwa Akcyjnego Przemysłowców Budowlanych, tzw. „Banku Budowlanego”, które w latach 1874-1877 budowało gmachy Politechniki Lwowskiej. Jako jeden z pierwszych we Lwowie stworzył zintegrowane biuro architektoniczno-budowlane. Brał udział w konkursach. Zaprojektował wiele budynków mieszkalnych, publicznych, administracyjnych i przemysłowych we Lwowie. Do końca XIX wieku pracował w różnych kierunkach historyzmu, a później – w zmodernizowanych formach stylów historycznych.

W roku 1892 A. Kamienobrodzki był członkiem Komitetu Wystawy Przemysłu Budowlanego we Lwowie, gdzie wystąpił z kilkoma projektami,: Plan konkursowy Kasy Oszczędności we Lwowie, Plan konkursowy muzeum przemysłowego, Plan budowy pawilonu wystawowego, Plan budowy kościoła i cerkwi w Skolem (pow. stryjski), Plan budowy szkoły ludowej im. T. Czackiego. W roku 1894 na wystawie lwowskiej otrzymał za swoje projekty złoty medal. Był członkiem Towarzystwa Politechnicznego we Lwowie.

Wśród ważniejszych budowli publicznych, których A. Kamienobrodzki był architektem i które zostały zbudowane we Lwowie w II poł. XIX w. znajdujemy min.

Koszary Piechoty (okres realizacji 1895–1899-
Szkoła im. T. Czackiego (1891)
Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” – razem z W. Halickim (1884–1887)
Zakład gazowy – razem z M. Łużeckim (kon.XIX– pocz.XXw.)
Zajezdnia tramwajowa (1894)

Projekt domu przy ulicy Kruszelnickiego 1 we Lwowie. Zaprojektowany przez Alfreda Kamienobrodskiego przed 1886 rokiem.

Elektrownia Parsenkówka we Lwowie. Na początku XX wieku, rozpoczęto budowę elektrowni miejskiej. Projekt nowego kompleksu elektrowni opracował w marcu 1907 roku wykształcony na politechnice we Lwowie i Karlsruhe oraz Akademii Sztuk Pięknych w Monachium inżynier miejskiego urzędu budowniczego Adolf Piller (1877-1951). Prace budowlane zrealizowano pod kierunkiem Alfreda Kamienobrodzkiego. Budowa elektrowni trwała od 1908 do 1910 roku. (fot. ok. 1930, źródło POLONA)

Poza pracą zawodową, A. Kamienobrodzki zajmował się malarstwem. Malował głównie akwarelą, krajobrazy, architekturę Lwowa, Krakowa i ich okolic, a także Wołynia. Niektóre rysunki Alfreda Kamienobrodzkiego były reprodukowane w Tygodniku Ilustrowanym. Dwa z nich przedstawiamy poniżej.

Dom zamieszkały dawniej przez starostów bieckich. rys. A. Kamienobrodzki;

Tygodnik Ilustrowany, nr 30 z 25 lipca 1868

Kościół św. Marcina pod Tarnowem, rys. A. Kamienobrodzki,

Tygodnik Ilustrowany, nr 379 z 29 grudnia 1866

Obecnie przedmiotem szczególnej uwagi są jego akwarele, które przedstawiają architekturę i zabytki starego Lwowa. Prawnuczka A. Kamienobrodzkiego, pani Krystyna Chruszczewska wspominała: “ Niestety mój ojciec z bólem serca stwierdzał, że po śmierci pradziadka rodzina rozebrała cały jego zbiór akwareli. Każdy wziął dla siebie coś na pamiątkę przez co nigdy nigdzie ten zbiór nie został w całości przekazany, a tak być powinno, bo uczestniczył on [Alfred Kamienobrodzki] i był nagradzany w wielu wystawach i w Paryżu i w Wiedniu.”

A. Kamienobrodzki był członkiem Towarzystwa Miłośników Sztuki w Krakowie i brał udział w jego wystawach. W 1881 r. wystawił akwarele Wieża ormiańska we Lwowie i Jesień w Krakowie, a w 1887 r. akwarele na I Wystawie Sztuki Polskiej w Krakowie: Wieża ormiańska we Lwowie, Brama Floriańska, Wnętrze jadalni, Motyw z przedmieścia lwowskiego, Szkic dekoracyjny.

W chwili obecnej, niektóre akwarele Alfreda Kamienobrodskiego znajdują się w Lwowskim Muzeum Historycznym oraz w Muzeum Historii Religii. Kilka akwarel znajduje się w Muzeum Historycznym Tarnowa, a niektóre prace są własnością rodziny.

Alfred Kamienobrodzki ożenił się we Wiedniu z pochodzącą z Węgier Józefą Krötzmary (1846-1926) i miał z nią siedmioro dzieci (m.in syna Adolfa, architekta i córkę Józefę, żonę Kazimierza Gubrynowicza, księgarza i wydawcy). Zmarł we Lwowie 25 listopada 1922 r., gdzie spoczywa na Cmentarzu Łyczakowskim.

Lwów w akwarelach A. Kamienobrodzkiego

Dzięki zachowanym akwarelom Alfreda Kamienobrodzkiego, utalentowanego architekta i malarza, możemy przenieść się dzisiaj do Lwowa przełomu XIX i XX wieku. Trudno się nie zgodzić ze stwierdzeniem, że „jego sztuka pięknie oddaje architekturę i krajobrazy miasta, zapewniając nostalgiczne spojrzenie na przeszłość Lwowa.” Nam pozostaje przypomnieć ją sobie w wersji elektronicznej, choć będąc w Tarnowie lub we Lwowie, możemy zawsze spojrzeć na oryginały prac lwowskiego architekta.